Gruzińskie pieśni wielogłosowe
Klucz do zrozumienia gruzińskiej kultury leży w tutejszym folklorze muzycznym. Gruzińska polifonia oraz tańce narodowe stanowią odbicie przyrodniczych walorów kraju, temperamentu jego dumnych mieszkańców, ich życia codziennego oraz przywiązania do tradycji, które są tu wyjątkowo pieczołowicie chronione.
W gruzińskiej kulturze muzycznej wyjątkowe miejsce zajmuje cerkiewny oraz ludowy śpiew wielogłosowy. Sami Gruzini porównują to zjawisko do Świętej Trójcy, łącząc je z duchownymi wątkami: trzy głosy są tutaj podstawą i czymś niezastąpionym, nie występuje jeden głos dominujący, lecz wszystkie pełnią równorzędną rolę w wykonywanym utworze, co jest wyraźnym przeciwieństwem muzyki europejskiej. Jedność Trójcy Świętej znajduje swój wyraz w jednoczesnym wykonywaniu poszczególnych słów, czego również próżno by szukać w twórczości muzyków z Europy Zachodniej. Śpiew tradycyjnie stanowi w Gruzji domenę mężczyzn, a typowa gruzińska pieśń to trójgłosowa męska „a capella”.
Śpiew polifoniczny zajmuje ważne miejsce w socjalnym życiu Gruzji zarówno w pracy, jak i podczas świąt. Jedną z najbardziej rozpowszechnionych gruzińskich pieśni trójgłosowych – Mravalzamieri – wykonywana jest podczas świąt, jak i przy okazji uroczystości ślubnych, gdy odbywa się już część biesiadna ceremonii.
Znaczenie gruzińskich pieśni w historii światowej kultury podkreślone zostało również w trakcie doniosłego przedsięwzięcia, jakie miało miejsce w roku 1977: wtedy to NASA wysłała w kosmos statek Voyager 2, na pokładzie którego znalazł się m.in. złoty dysk z zapisem 25 najlepszych melodii, jakie stworzyła nasza cywilizacja, pośród których znalazła się gruzińska pieśń narodowa Czakrulo, zaliczana do klasycznych utworów narodowej polifonii. Została ona zaliczona do listy utworów o światowym znaczeniu UNESCO.
Gruzińskie tańce narodowe
Dla narodu gruzińskiego taniec jest nie tylko częścią kultury, ale i całym życiem. Tradycyjny taniec doskonale ilustruje relacje pomiędzy kobietą a mężczyzną, ich role we wspólnocie oraz związku, jak również zawiera przekaz prezentujący różnorodne ceremonie i rytuały.
Taniec męski wymaga wyjątkowej techniki, przygotowania i solidnego treningu kondycyjnego rozwijającego ponadprzeciętną wytrzymałość. Tylko w tańcu gruzińskim mężczyźni wykonują poszczególne elementy na palcach nóg bez jakiejkolwiek ochrony poprzez zastosowanie np. blokad w obuwiu. Ponadto w tańcu doskonale widać męską dominację, zresztą podobnie jak i w życiu codziennym. Kobieta jest uosobieniem najczystszej skromności i czystości. Ona stara się nie prowokować ani nie przyciągać swojego partnera, a w jej ruchach i zachowaniu zawsze pozostaje element tajemniczości i zagadkowości, coś zarówno czarującego, jak i w pewien sposób obezwładniającego partnera, który chyląc głowę przed jej pięknem musi zachować dystans i wstrzemięźliwość.
Jednym z najbardziej rozpowszechnionych oraz eleganckich tańców jest Kartuli. To taniec klasyczny, który na dzień dzisiejszy często wykonują pan oraz panna młoda podczas uroczystości weselnej. Taniec ten doskonale podkreśla pielęgnowaną w narodzie cześć kobiety oraz odwagę, dostojność i głęboki szacunek cechujący mężczyznę. W momencie, gdy ten stara się skierować uwagę partnerki na siebie za pomocą szybkich ruchów i kroków, ona sprawia wrażenie unoszącej się nad parkietem niczym łabędź, jakby zupełnie nie reagując na starania mężczyzny.
W tańcach gruzińskich wielokrotnie można dostrzec różnice pomiędzy poszczególnymi regionami kraju, widoczne chociażby dzięki różnorodnym strojom, jak i w formie ekspresji. Tańce wykonywane przez górali ze Swanetii czy mieszkańców wybrzeża nadczarnomorskiego niosą większy ładunek emocji, szczególnie wielką aktywnością oraz tempem wykonywanych ruchów charakteryzują się układy taneczne charakterystyczne dla regionów Chewsuretii, okolic Mtiuleti czy Kazbegi. Z kolei taniec Adżarski spotykany w repertuarze zespołów z wybrzeża Morza Czarnego to niezwykła kombinacja koloru oraz delikatnego, wręcz subtelnego flirtu pomiędzy partnerami.
Choreografia gruzińska podkreśla również niezwykle ważnie i prestiżowe miejsce wojowników, co związane jest z uwarunkowaną historycznie nieustanną gotowością do walki o rodzimą ziemię. Najlepszym tego przykładem jest taniec Chorumi, który zawiera w sobie całą historię bojowego oddziału ruszającego na wroga: jest tu prezentowane rozpoznanie, scena walki oraz świętowania zwycięstwa. Całość stanowi doskonałą ilustrację narodowego hasła „Siła w jedności”.
Spośród tańców w których rolę dominującą odgrywają kobiety największym pięknem oraz poziomem ekspresji wyróżnia się Samaja (dosłownie „jedność trójcy”) który niegdyś wykonywany był na cześć carycy Tamary i podobnie jak postać tej niezwykłej władczyni odzwierciedla w sobie trzy oblicza kobiety: piękną dziewczynę, mądrą i roztropną matkę oraz silnego władcę, głowę rodziny i państwa.